Stosunek pracy to zależność między pracownikiem a pracodawcą na podstawie umowy oraz kodeksu. Dzięki regulacjom prawnym obie strony znają swoje obowiązki i przywileje. Jeden z zapisów wyraźnie określa zagadnienia dotyczące wypowiedzenia umowy o pracę. Co dokładnie kryje się pod tym pojęciem? Ile wynosi okres wypowiedzenia i w jaki sposób go określić? Czy rodzaj umowy ma znaczenie? Wszystko wyjaśni się po przeczytaniu tego tekstu! Warto się z nim zapoznać!
Wypowiedzenie umowy o pracę – definicja
Wypowiedzenie umowy o pracę może przedłożyć zarówno pracownik, jak i pracodawca. Jest to decyzja jednej ze stron i nie wymaga zgody drugiej. Takie oświadczenie powinno zostać złożone na piśmie i doręczone do osoby, której dotyczy. Otrzymanie wypowiedzenia jest jednoznaczne z tym, że kiedy okres jego trwania się zakończy, to stosunek pracy zostanie przerwany i umowa przestanie obowiązywać. Do złożenia oświadczenia zmuszone są też osoby pracujące lub zatrudniające na podstawie umowy zlecenie. Z tą różnicą, że nie zostanie naliczony okres wypowiedzenia, a umowa zostanie rozwiązana natychmiastowo. Natomiast w przypadku umowy o dzieło jest to możliwe tylko w kilku sytuacjach, ale także nie będzie obowiązywał okres wypowiedzenia.
Czynniki mające wpływ na długość okresu wypowiedzenia
Okres wypowiedzenia nie jest równy dla wszystkich pracowników. Na początku należy przypomnieć, że umowę o pracę można podpisać na czas próbny, określony lub nieokreślony. Jest to jeden z najważniejszych czynników mających wpływ na długość okresu wypowiedzenia. Poza tym uwzględniana jest też długość zatrudnienia u danego pracodawcy i czas, na który pracownik został zatrudniony. Biorąc pod uwagę te wszystkie informacje, można ustalić okres wypowiedzenia.
Umowa na okres próbny a wypowiedzenie
Z reguły umowa na okres próbny to dobre rozwiązanie. Pracownik może sprawdzić, czy nowe stanowisko jest dla niego odpowiednie, a pracodawca, czy należycie wykonuje swoje obowiązki. Tego typu umowę można podpisać na dowolny czas, ale nie przekraczający trzech miesięcy. Jeżeli współpraca będzie przebiegała pomyślnie, to wtedy strony mogą podjąć decyzję o jej kontynuacji i związanie się umową na dłużej. Natomiast, gdy wspólna praca nie będzie odpowiadała jednej z nich, to niezbędne będzie złożenie wypowiedzenia o pracę. Jego okres naliczany jest następująco:
- Pracownik zatrudniony był poniżej dwóch tygodni – 3 dni robocze.
- Pracownik zatrudniony był dłużej niż na dwa tygodnie, ale krócej niż 3 miesiące – 1 tydzień.
- Pracownik zatrudniony był na trzy miesiące – 2 tygodnie.
Umowa na czas określony i nieokreślony a wypowiedzenie
W przypadku, gdy pracodawca zaproponował pracownikowi dalszą współpracę, to zgodnie z kodeksem pracy nie może być on już zatrudniony na okres próbny. W takiej sytuacji są dwa możliwe rozwiązania, a mianowicie: umowę na czas określony lub nieokreślony. W momencie, gdy pracownik lub pracodawca będzie chciał rozwiązania umowy o pracę, to obowiązywać będzie taki okres wypowiedzenia:
- Okres zatrudnienia był krótszy niż 6 miesięcy – 2 tygodnie.
- Okres zatrudnienia był dłuższy niż 6 miesięcy – 1 miesiąc.
- Okres zatrudnienia wynosił minimum 3 lata – 3 miesiące.
Należy mieć na uwadze, że w przypadku umowy o pracę na czas nieokreślony do jej rozwiązania może dojść wyłącznie w określonych sytuacjach. Co więcej, niezbędne jest wskazanie przyczyny wypowiedzenia.
Okresy wypowiedzenia a kodeks pracy
Zgodnie z prawem pracy żadna ze stron umowy nie ma uprawnień do skracania okresu wypowiedzenia umowy o pracę. Jeżeli w tymże okresie pracownik nadal wykonuje swoje obowiązki służbowe i w tym czasie nabędzie prawo do wydłużenia okresu wypowiedzenia, np. jego staż pracy przekroczy 3 lata, to trzeba go zastosować. Ponadto nie uwzględnia się przerw u jednego pracodawcy. Co w praktyce oznacza, że nawet gdy pracownik zwolnił się, a potem ponownie zatrudnił, to traktowane jest to jako łączny staż pracy.
Przykładowo: Pan Jan pracował w danym przedsiębiorstwie 2 lata, a następnie się zwolnił, ponieważ chciał sprawdzić swoich sił na innym stanowisku. Po 3 miesiącach uznał, że mu ono nie odpowiada i postanowił wrócić do pierwszej firmy. Pracodawca wyraził na to zgodę i ich współpraca trwałą przez kolejne 2 lata. Po tym czasie nastąpiła redukcja etatów i pan Jan został zwolniony. Tym sposobem obowiązywał go trzymiesięczny okres wypowiedzenia.
Okres wypowiedzenia umowy o pracę a jego ustalenia
Ustalenie okresu wypowiedzenia zależne jest przede wszystkim od tego, co zostało zawarte w umowie. A mianowicie jakimi terminami się posłużono: dniami, tygodniami, czy miesiącami. Najprościej wyliczyć okres wypowiedzenia w przypadku miesięcy. Kiedy bowiem wypowiedzenie zostało złożone, to jego okres rozpoczyna się wraz z początkiem nowego miesiąca i kończy wraz z ostatnim (tego samego lub trzeciego z kolei). Jeżeli w umowie znajduje się zapis, że wypowiedzenie liczone będzie tygodniami, to wypowiedzenie zaczyna obowiązywać w pierwszą niedzielę od jego złożenia. W związku z tym, że możliwe jest wyłącznie jedno lub dwutygodniowe wypowiedzenie, to ostatnim dniem zawsze będzie sobota. W tych wyliczeniach brany pod uwagę jest tydzień kalendarzowy, a nie roboczy, czyli trwa 7 dni,
Natomiast wypowiedzenie liczone w dniach dotyczy jedynie tych roboczych (włącznie z sobotą). Wyjątek stanowią niedziele oraz dni ustawowo wolne od pracy.
Wypowiedzenie umowy o pracę przez pracownika
Pracownik w dowolnej chwili może złożyć rezygnację z pracy z zachowaniem okresu wypowiedzenia. W odróżnieniu od pracodawcy nie musi podawać przyczyny swojej decyzji. Nawet jeśli poinformuje swojego przełożonego o tym, dlaczego odchodzi, to nikt nie ma podstaw do oceny jego postępowania, a dokument jest jak najbardziej zgodny z prawem. Jeśli pracodawca nie chce, aby w okresie wypowiedzenia pracownik przychodził do pracy, to może go zwolnić z tego obowiązku. Z tym że wynagrodzenie musi zostać wypłacone. Podwładny może też przerwać stosunek pracy bez zachowania wypowiedzenia, ale już z mniejszą swobodą. Ma bowiem taką możliwość jedynie, gdy przedłoży zwolnienie lekarskie potwierdzające szkodliwy wpływ pracy na zdrowie lub pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków.
Rozwiązanie umowy o pracę a jej wygaśnięcie – różnice
Rozwiązanie umowy o pracę może nastąpić w czterech określonych przypadkach:
- W momencie upływu czasu jej obowiązywania. Już podczas podpisywania umowy pracownik i pracodawca składają oświadczenie. Kiedy upłynie określony czas, nie ma konieczności składania wypowiedzenia, ponieważ umowa zwyczajnie nie zostanie przedłużona.
- Za porozumieniem stron. Obie strony są zgodne co do tego, że można zakończyć współpracę w określonym terminie.
- Przez złożenie oświadczenia przez jedną ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia.
- Przez złożenie oświadczenia przez jedną ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia. Najczęściej taka sytuacja ma miejsce, kiedy doszło do przewinienia pracownika (zwolnienie dyscyplinarne) lub z przyczyn od niego niezależnych.
Wygaśnięcie umowy o pracy często stosowane jest zamiennie z jej rozwiązaniem. Nie są to jednak jednoznaczne pojęcia. Wygaśnięcie umowy może nastąpić wyłącznie, gdy pracownik lub pracodawca poniosą śmierć bądź podwładny nie pojawi się w pracy przez trzy miesiące ze względu na to, że stał się osobą tymczasowo aresztowaną.
Wypowiedzenie umowy o pracę – podsumowanie
Zarówno pracownik, jak i pracodawca ma prawo do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia, a także z nim. Należy jednak pamiętać o regułach, ponieważ niestosowanie się do nich może skutkować wizytą w sądzie pracy. Z zasady wypowiedzenie złożone przez pracodawcę mimo przykrej sytuacji daje pracownikowi czas na znalezienie nowego stanowiska w innym przedsiębiorstwie. W najlepszej sytuacji są osoby zatrudnione powyżej 3 lat, bo przez kolejne 3 miesiące będą otrzymywać wynagrodzenie. Tym sposobem nie muszą się przejmować lukami w budżecie i brakiem środków do życia. W przeciwieństwie do osób zatrudnionych na okres próbny, czy też przez krótki czas.
