Wypowiedzenie umowy o pracę – co musimy wiedzieć?

Stosunek pracy to zależność między pracownikiem a pracodawcą na podstawie umowy oraz kodeksu. Dzięki regulacjom prawnym obie strony znają swoje obowiązki i przywileje. Jeden z zapisów wyraźnie określa zagadnienia dotyczące wypowiedzenia umowy o pracę. Co dokładnie kryje się pod tym pojęciem? Ile wynosi okres wypowiedzenia i w jaki sposób go określić? Czy rodzaj umowy ma znaczenie? Wszystko wyjaśni się po przeczytaniu tego tekstu! Warto się z nim zapoznać!

Wypowiedzenie umowy o pracę – definicja

Wypowiedzenie umowy o pracę może przedłożyć zarówno pracownik, jak i pracodawca. Jest to decyzja jednej ze stron i nie wymaga zgody drugiej. Takie oświadczenie powinno zostać złożone na piśmie i doręczone do osoby, której dotyczy. Otrzymanie wypowiedzenia jest jednoznaczne z tym, że kiedy okres jego trwania się zakończy, to stosunek pracy zostanie przerwany i umowa przestanie obowiązywać. Do złożenia oświadczenia zmuszone są też osoby pracujące lub zatrudniające na podstawie umowy zlecenie. Z tą różnicą, że nie zostanie naliczony okres wypowiedzenia, a umowa zostanie rozwiązana natychmiastowo. Natomiast w przypadku umowy o dzieło jest to możliwe tylko w kilku sytuacjach, ale także nie będzie obowiązywał okres wypowiedzenia.

Czynniki mające wpływ na długość okresu wypowiedzenia

Okres wypowiedzenia nie jest równy dla wszystkich pracowników. Na początku należy przypomnieć, że umowę o pracę można podpisać na czas próbny, określony lub nieokreślony. Jest to jeden z najważniejszych czynników mających wpływ na długość okresu wypowiedzenia. Poza tym uwzględniana jest też długość zatrudnienia u danego pracodawcy i czas, na który pracownik został zatrudniony. Biorąc pod uwagę te wszystkie informacje, można ustalić okres wypowiedzenia.

Umowa na okres próbny a wypowiedzenie

Z reguły umowa na okres próbny to dobre rozwiązanie. Pracownik może sprawdzić, czy nowe stanowisko jest dla niego odpowiednie, a pracodawca, czy należycie wykonuje swoje obowiązki. Tego typu umowę można podpisać na dowolny czas, ale nie przekraczający trzech miesięcy. Jeżeli współpraca będzie przebiegała pomyślnie, to wtedy strony mogą podjąć decyzję o jej kontynuacji i związanie się umową na dłużej. Natomiast, gdy wspólna praca nie będzie odpowiadała jednej z nich, to niezbędne będzie złożenie wypowiedzenia o pracę. Jego okres naliczany jest następująco:

• Pracownik zatrudniony był poniżej dwóch tygodni – 3 dni robocze.
• Pracownik zatrudniony był dłużej niż na dwa tygodnie, ale krócej niż 3 miesiące – 1 tydzień.
• Pracownik zatrudniony był na trzy miesiące – 2 tygodnie.

Umowa na czas określony i nieokreślony a wypowiedzenie

W przypadku, gdy pracodawca zaproponował pracownikowi dalszą współpracę, to zgodnie z kodeksem pracy nie może być on już zatrudniony na okres próbny. W takiej sytuacji są dwa możliwe rozwiązania, a mianowicie: umowę na czas określony lub nieokreślony. W momencie, gdy pracownik lub pracodawca będzie chciał rozwiązania umowy o pracę, to obowiązywać będzie taki okres wypowiedzenia:

• Okres zatrudnienia był krótszy niż 6 miesięcy – 2 tygodnie.
• Okres zatrudnienia był dłuższy niż 6 miesięcy – 1 miesiąc.
• Okres zatrudnienia wynosił minimum 3 lata – 3 miesiące.

Należy mieć na uwadze, że w przypadku umowy o pracę na czas nieokreślony do jej rozwiązania może dojść wyłącznie w określonych sytuacjach. Co więcej, niezbędne jest wskazanie przyczyny wypowiedzenia.

Okresy wypowiedzenia a kodeks pracy

Zgodnie z prawem pracy żadna ze stron umowy nie ma uprawnień do skracania okresu wypowiedzenia umowy o pracę. Jeżeli w tymże okresie pracownik nadal wykonuje swoje obowiązki służbowe i w tym czasie nabędzie prawo do wydłużenia okresu wypowiedzenia, np. jego staż pracy przekroczy 3 lata, to trzeba go zastosować. Ponadto nie uwzględnia się przerw u jednego pracodawcy. Co w praktyce oznacza, że nawet gdy pracownik zwolnił się, a potem ponownie zatrudnił, to traktowane jest to jako łączny staż pracy.

Przykładowo: Pan Jan pracował w danym przedsiębiorstwie 2 lata, a następnie się zwolnił, ponieważ chciał sprawdzić swoich sił na innym stanowisku. Po 3 miesiącach uznał, że mu ono nie odpowiada i postanowił wrócić do pierwszej firmy. Pracodawca wyraził na to zgodę i ich współpraca trwałą przez kolejne 2 lata. Po tym czasie nastąpiła redukcja etatów i pan Jan został zwolniony. Tym sposobem obowiązywał go trzymiesięczny okres wypowiedzenia.

Okres wypowiedzenia umowy o pracę a jego ustalenia

Ustalenie okresu wypowiedzenia zależne jest przede wszystkim od tego, co zostało zawarte w umowie. A mianowicie jakimi terminami się posłużono: dniami, tygodniami, czy miesiącami. Najprościej wyliczyć okres wypowiedzenia w przypadku miesięcy. Kiedy bowiem wypowiedzenie zostało złożone, to jego okres rozpoczyna się wraz z początkiem nowego miesiąca i kończy wraz z ostatnim (tego samego lub trzeciego z kolei). Jeżeli w umowie znajduje się zapis, że wypowiedzenie liczone będzie tygodniami, to wypowiedzenie zaczyna obowiązywać w pierwszą niedzielę od jego złożenia. W związku z tym, że możliwe jest wyłącznie jedno lub dwutygodniowe wypowiedzenie, to ostatnim dniem zawsze będzie sobota. W tych wyliczeniach brany pod uwagę jest tydzień kalendarzowy, a nie roboczy, czyli trwa 7 dni,

Natomiast wypowiedzenie liczone w dniach dotyczy jedynie tych roboczych (włącznie z sobotą). Wyjątek stanowią niedziele oraz dni ustawowo wolne od pracy.

Wypowiedzenie umowy o pracę przez pracownika

Pracownik w dowolnej chwili może złożyć rezygnację z pracy z zachowaniem okresu wypowiedzenia. W odróżnieniu od pracodawcy nie musi podawać przyczyny swojej decyzji. Nawet jeśli poinformuje swojego przełożonego o tym, dlaczego odchodzi, to nikt nie ma podstaw do oceny jego postępowania, a dokument jest jak najbardziej zgodny z prawem. Jeśli pracodawca nie chce, aby w okresie wypowiedzenia pracownik przychodził do pracy, to może go zwolnić z tego obowiązku. Z tym że wynagrodzenie musi zostać wypłacone. Podwładny może też przerwać stosunek pracy bez zachowania wypowiedzenia, ale już z mniejszą swobodą. Ma bowiem taką możliwość jedynie, gdy przedłoży zwolnienie lekarskie potwierdzające szkodliwy wpływ pracy na zdrowie lub pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków.

Rozwiązanie umowy o pracę a jej wygaśnięcie – różnice

Rozwiązanie umowy o pracę może nastąpić w czterech określonych przypadkach:

1. W momencie upływu czasu jej obowiązywania. Już podczas podpisywania umowy pracownik i pracodawca składają oświadczenie. Kiedy upłynie określony czas, nie ma konieczności składania wypowiedzenia, ponieważ umowa zwyczajnie nie zostanie przedłużona.
2. Za porozumieniem stron. Obie strony są zgodne co do tego, że można zakończyć współpracę w określonym terminie.
3. Przez złożenie oświadczenia przez jedną ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia.
4. Przez złożenie oświadczenia przez jedną ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia. Najczęściej taka sytuacja ma miejsce, kiedy doszło do przewinienia pracownika (zwolnienie dyscyplinarne) lub z przyczyn od niego niezależnych.

Wygaśnięcie umowy o pracy często stosowane jest zamiennie z jej rozwiązaniem. Nie są to jednak jednoznaczne pojęcia. Wygaśnięcie umowy może nastąpić wyłącznie, gdy pracownik lub pracodawca poniosą śmierć bądź podwładny nie pojawi się w pracy przez trzy miesiące ze względu na to, że stał się osobą tymczasowo aresztowaną.

Wypowiedzenie umowy o pracę – podsumowanie

Zarówno pracownik, jak i pracodawca ma prawo do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia, a także z nim. Należy jednak pamiętać o regułach, ponieważ niestosowanie się do nich może skutkować wizytą w sądzie pracy. Z zasady wypowiedzenie złożone przez pracodawcę mimo przykrej sytuacji daje pracownikowi czas na znalezienie nowego stanowiska w innym przedsiębiorstwie. W najlepszej sytuacji są osoby zatrudnione powyżej 3 lat, bo przez kolejne 3 miesiące będą otrzymywać wynagrodzenie. Tym sposobem nie muszą się przejmować lukami w budżecie i brakiem środków do życia.  W przeciwieństwie do osób zatrudnionych na okres próbny, czy też przez krótki czas.