Komu przysługuje dodatek stażowy? Kto może ubiegać się o pieniądze związane ze stażem pracy?

Dodatek stażowy to element wynagrodzenia, który przysługuje pracownikowi po przepracowaniu określonego stażu pracy. Najczęściej pracodawca wypłaca ją wraz z wynagrodzeniem. 

Dodatek do 2019 roku był wyliczany wraz z minimalnym wynagrodzeniem, a od 1 stycznia 2020 roku jest wyłączony z płacy minimalnej. Spowodowało to, że wraz z wzrostem miesięcznego wynagrodzenia minimalnego, wzrosło także miesięczne wynagrodzenie zasadnicze.

Komu przysługuje dodatek?

Dodatek za staż pracy obowiązkowo przysługuje pracownikom, którzy pracują w sferze budżetowej. Są to m.in.: nauczyciele, urzędnicy samorządowi, pracownicy sądowi, prokuratorzy, zawodowi żołnierze czy też funkcjonariusze i kolejarze.

Ale to niekoniecznie oznacza, że prywatni przedsiębiorcy nie mogą go wypłacać swoim pracownikom. W ich przypadku nie ma takiego obowiązku. Wtedy dodatek jest przyznawany pod warunkiem, że jest to zapisane w przepisach wewnątrzzakładowych, np. w regulaminie pracy czy w regulaminie wynagradzania.

Jak wygląda dodatek w sferze budżetowej?

U większości pracowników zakładów budżetowych jest on wypłacany po 5 latach ( u nauczycieli jest on po 3 latach) w wysokości 5% wynagrodzenia zasadniczego. Wraz z każdym przepracowanym rokiem wysokość dodatku wzrasta o 1%. Maksymalna wysokość dodatku wynosi 20%, jeśli okres zatrudnienia pracownika będzie wynosić 20 lat.

Dodatek nie jest wypłacany, kiedy pracownica korzysta z zasiłku macierzyńskiego. Jednakże przysługuje osobom, które są na zasiłku chorobowym, na urlopie z powodu opieki nad dzieckiem lub członkiem rodziny oraz w przypadku pobierania zasiłku społecznego z ZUS.

Co można potraktować jako podstawę do naliczenia dodatku?

Są też przypadki, kiedy okres, który nie został przepracowany w zawodzie można naliczać do podstawy wypłacenia dodatku. Jest to za okres:

• trwania studiów doktoranckich, które trwały nie dłużej niż 4 lata (zakończone obroną i uzyskaniem tytułu doktora)
• prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego (zaświadczenie z Urzędu Gminy)
• pobierania zasiłku dla bezrobotnych ( zaświadczenie z Powiatowego Urzędu Pracy)
• odbywania służby wojskowej (zaświadczenie o przebiegu służby wojskowej z Wojskowej Komendy Uzupełnień)
• skrócenia pracownikowi wypowiedzenia (umowa została zerwana przez pracodawcę)
• pracy za granicą
• przyznania wynagrodzenia pracownikowi przywróconego do pracy po wyroku sądu.

Jak wygląda kwestia wypłaty dodatku stażowego w przypadku nauczycieli?

Jeśli chodzi o nauczycieli, gwarantuje im to Karta Nauczyciela. Prawo do dodatku przysługuje już po czwartym roku pracy. Podobnie, jak i w sferze budżetowej, wraz z każdym kolejnym rokiem dodatek ten wzrasta o 1 procent. Również w tym przypadku wysokość świadczenia nie może przekroczyć wysokości 20%, jeśli stosunek pracy trwa 20 lat.

Jeśli osoba pracuje w więcej niż jednej szkole, staż pracy jest liczony oddzielnie dla każdej ze szkół (otrzymuje dwa różne dodatki za wieloletnią pracę).

Jakie są zasady wypłaty dodatku?

Dodatek stażowy w większości jest wypłacany wraz z wynagrodzeniem zasadniczym. Jeśli prawo do dodatku zostało nabyte w trakcie miesiąca, to wypłata dodatku będzie obowiązywała od pierwszego miesiąca po nabyciu prawa przez uprawionego do dodatku. Tak samo jest ze wzrostem dodatku.

Natomiast, jeśli pracownik zyskał prawo do dodatku na początku miesiąca, to dostanie wraz z pensją za bieżący okres rozliczeniowy.

Dodatek stażowy przysługuje za nieobecność w przypadku choroby, opieki nad dzieckiem lub członkiem rodziny. Nie zwiększa podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego, zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego i zasiłku opiekuńczego.

Jak wygląda dodatek za wieloletnią pracę w prywatnym przedsiębiorstwie?

W prywatnej firmie kwestie wypłaty dodatków stażowych są określane w jednym z dwóch dokumentów:

• w umowie o pracę
• w wewnątrzzakładowym regulaminie wynagradzania.

Zasady, jakie musi przestrzegać pracodawca:

• postanowienia, jakie są ustalane w zakładzie pracy, nie mogą być mniej korzystne niż te, które im się należy z przepisów prawa pracy
• pracownik nie może czuć się dyskryminowany
• wszyscy powinni być równo traktowani, jeśli chodzi o przyznawanie wynagrodzeń.

Pracodawcy w firmach prywatnych nie muszą ściśle przestrzegać zasad, które obowiązują strefę budżetową w kwestii okresu, w których wypłaty dodatku nie obowiązują.

Istnienie dodatków w strefie prywatnej jest znikome z powodu większej rotacji pracowników.

Co to jest płaca minimalna?

Płaca minimalna to jest najniższy poziom wynagrodzenia, jaki pracownik może dostać, jeśli jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy. Może być określony jako stawka lub za minimalny zarobek w danym wymiarze czasowym. Jest ustalone przez państwo i co roku jest inna stawka.

Na przykład w 2022 roku wynagrodzenie minimalne wynosi 3 010 zł brutto, a minimalna stawka godzinowa – 19,70 zł brutto za godzinę.

Jakie składniki wynagrodzenia nie zaliczają się do płacy minimalnej?

Od 1 stycznia 2020 roku dodatek stażowy nie nie jest już zaliczany do składników płacy minimalnej, czyli nie jest uwzględniany przy obliczaniu wysokości wynagrodzenia porównanego z wysokością wynagrodzenia minimalnego.

Zgodnie z obowiązującym stanem do tej grupy nie zaliczają się również:

• nagrody jubileuszowe
• oprawy pieniężnej, która przysługuje pracownikowi wraz z odejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy
• wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych
• dodatku za nadgodziny przepracowane w porach nocnych.

Jak obliczyć dodatek stażowy?

Na pierwszy rzut oka wydaje się, że obliczenie dodatku jest trudne, ale w rzeczywistości jest to o wiele łatwiejsze.

Przykład 1.

Pani Grażyna jest urzędniczką w jednostce samorządowej. W 2022 roku jej staż pracy w tym samym urzędzie wyniesie 25 lat.

Jej wynagrodzenie w 2019 wyglądało następująco:

Wynagrodzenie zasadnicze: 2 200 zł brutto

Dodatek stażowy: 2 200 zł x 20% = 440 zł

Łączne wynagrodzenie w 2019 roku: 2 200 zł + 440 zł = 2640 zł brutto

Wynagrodzenie pani Grażyny w 2020 roku:

Wynagrodzenie zasadnicze: 2 600 zł brutto

Dodatek stażowy: 2 600 zł x 20% = 520 zł

Łączne wynagrodzenie w 2020 roku: 2 600 zł + 520 zł = 3120 zł brutto

Po zmianie przepisów pani Grażyna zyska 480 zł (3 120 zł – 2 640 zł)

W związku z wzrostem płacy minimalnej od 1 stycznia 2020 roku do kwoty 2 600 zł brutto pani Grażyna nie musiałaby dostać podwyżki, ponieważ wynika to z stanu prawnego, który nie uległ zmianie. Jednakże po zmianie przepisów, które wyłączyły dodatek stażowy z pensji minimalnej pani Grażyna otrzyma podwyżkę.

Bez dodatku zarobiła 2 200 zł ( o 400 zł mniej od wymaganych wówczas przepisów).

A to z kolei sytuacja w 2022 roku będzie wyglądała tak:

Wynagrodzenie zasadnicze: 3 010 zł brutto

Dodatek stażowy: 3 010 zł x 20% = 602 zł

Łączne wynagrodzenie w 2022 roku: 3 010 zł + 602 zł = 3 612 zł brutto

Przykład 2.

Pani Anna pracuje jako sprzątaczka w jednostce samorządowej zaledwie 3 lata.

Pani Anna jeszcze nie jest uprawiona do dodatku stażowego, gdyż nie przepracowała wymaganych 5 lat. Zatem pani Anna otrzyma tylko wynagrodzenie zasadnicze w wysokości nie mniejszej niż 3 010 zł brutto. Dodatek za wieloletnią będzie otrzymywała dopiero w 2024 roku, jeśli dalej będzie pracować na tym stanowisku.

Co, jeśli ktoś nie umie tego obliczyć?

Jeśli osoby, które nie wiedzą, jak zabrać się za obliczenia dodatku stażowego, to bardzo dobrym rozwiązaniem jest arkusze kalkulacyjne takie jak: Excel czy te dostępne za pomocą platformy Google. Podstawowe umiejętności posługiwania się tym programem powinny wystarczyć, by osiągnąć zamierzony efekt. Co więcej, można na jego podstawie zobaczyć, co się będzie działo w następnych latach wraz ze wzrostem płacy minimalnej i długości stażu, aż do osiągnięcia maksymalnej kwoty.

Podsumowując:

wyłączenie dodatku stażowego z pensji minimalnej spowodowało rzeczywisty wzrost, nawet pracowników z najniższym wynagrodzeniem z długoletnim stażem. To rzeczywiście zgadza z założeniami twórców ustawy, ponieważ zgodnie z wcześniejszymi przepisami zatrudnieni nie mogli dostać podwyżki ze względu na długi staż pracy.

Do 2019 roku dochodziło do takich sytuacji, że młodsi koledzy, którzy mieli mniejszy staż, którzy pracowali poniżej 5 lat, musieli otrzymać podwyżkę, jeśli ich wynagrodzenie zasadnicze było niższe niż minimalne.